Als we meer volwassen politiek willen, dichter bij de mensen en een meer betrouwbare overheid die echte problemen oplost, dan hebben we naar mijn stellige overtuiging een ander type politicus en bestuurder nodig.
Minder de politieke strijder, meer de nuchtere en menselijke verbinder. Het type politicus dat politiek niet bedrijft als een ‘war game’, waarin de hardste schreeuwer wint, maar als een ‘coöperatief samenspel’. Bestuurders die graag samenwerken met mensen met verschillende achtergronden en meningen. Vanuit een gezamenlijk verlangen naar vrijheid, solidariteit en een leefbare aarde. Niet enkel gericht op groei, maar ook op het beschermen van wat we al hebben. Hieronder beschrijf ik de vijf kwaliteiten die dit leiderschap vragen én hoe het begint bij onszelf.
1. Authentiek en integer
In de eerste plaats hebben we politici nodig die we kunnen vertrouwen. Mensen die zichzelf zijn en zich niet beter voordoen dan ze zijn. Eerlijk over wat er speelt in de maatschappij.
- Authentiek: oprecht en vasthoudend aan persoonlijke waarden.
- Betrouwbaar: je aan je woord houden en niet recht praten wat krom is.
- Feitelijk: nuchter de feiten benoemen. Zaken niet groter maar ook niet kleinere maken dan ze zijn.
- Kwetsbaar: durven toe te geven dat je niet alles weet en op je mening terug kunnen komen.
- Transparant: open over wat je doet en waarom. Niet manipulatief.
Deze eigenschappen vormen de basis voor geloofwaardig en sterk leiderschap. Inspirerende voorbeelden hiervan zijn:
- Nelson Mandela, die trouw bleef aan zijn waarden van verzoening, zelfs onder de zwaarste omstandigheden.
- Marga Klompé, die in haar rol als minister integer en transparant opkwam voor sociale rechtvaardigheid.
2. Dienstbaar aan de hele samenleving
In de tweede plaats hebben we leiders nodig die dienstbaar zijn aan het algemeen belang en niet hun eigen belang of deelbelangen. Bescheiden, want de overheid kan en hoeft niet alles op te lossen en boven alles democratisch.
- Bescheiden: anderen de ruimte geven en zelf een stap opzij zetten als anderen het beter kunnen.
- Boven de partijen: dienstbaar aan het algemeen belang en niet aan deel- of partijbelangen.
- Democratisch: democratisch in hart en nieren. Burgers zoveel mogelijk betrekken in dialoog en inspraak geven bij keuze bestuurders.
- Eenvoudig: wetten en regels zo eenvoudig mogelijk houden en de drempels zo laag mogelijk.
- Verantwoordelijk: je verantwoordelijkheid nemen als anderen het niet kunnen doen.
- Vertrouwen: mensen vertrouwen en de ruimte geven om problemen zelf op te lossen.
3. Deskundig en wijs
Onze samenleving en haar vraagstukken zijn complex. Vragen om intelligent leiderschap en veel wijsheid. Weten waar je het over hebt, scherp kunnen analyseren en grote (holistische) verbanden doorzien. Feiten, meningen en waarden onderscheiden. In staat om een intelligente maatschappelijke dialoog te organiseren. Zien waar zaken zich naar toe bewegen zonder in paniek te raken. Kortom we hebben politiek leiders nodig die met een heldere geest en ruime blik naar mens, samenleving en rol van de overheid kijken. Die zowel hechten aan vrijheid als aan solidariteit en een duurzaam leefbare wereld.
4. Empathisch en verbindend
Bestuurders met een open hart en een luisterend oor. Die omgaan met een ander zoals je ook graag wilt dat er met jou wordt omgegaan. Mensen die echt contact maken. Niet veroordelen maar begripvol zijn zonder af te doen aan grenzen die gesteld moeten worden. Zij die snappen dat niet iedereen het geluk heeft in goede omstandigheden te zijn opgegroeid en goed functioneert. Bestuurders die de dialoog met de samenleving aangaan. Mensen die zoeken naar overeenkomsten en bruggen bouwen tussen verschillende standpunten. Die werken aan een eerlijker wereld met gevoel voor menselijke maat.
5. Moedig en pragmatisch
Tot slot hebben we moedige leiders nodig die de handen uit de mouwen steken. Bestuurders die het traditionele machtsspel wel kennen maar die het anders spelen. Die bereid zijn met de poten in de modder staan en echte resultaten behalen. Want praatjes vullen geen gaatjes. Een debat winnen lost niks op. Geen technocraten in ivoren torens maar mensen die nuchter, doortastend en tegelijkertijd zorgvuldig samen met burgers aan de slag gaan. Die niet aan de leiband lopen van grote bedrijven, internationale politiek en instellingen. Bestuurders met lef die daadwerkelijk duurzame veranderingen organiseren.
Een ander soort kiezer
Kortom, we hebben onafhankelijk denkend en verbindend leiderschap nodig dat nuchter en liefdevol voorwaarts gaat. Dat leiderschap begint echter bij jouzelf. Andere politiek vraagt om een ander soort kiezer. Meer bewust, meer open en ruimdenkend. Meer wijs.
Bram Voncken
Vind je dit lijstje niet van toepassing in de harde politieke werkelijkheid van vandaag? Dan ga ik graag het gesprek met je aan. Ik denk dat genoemde kwaliteiten keihard noodzakelijk zijn om onze samenleving weer op een gezonde manier voorwaarts te helpen.