Vóór vrijheid, solidariteit en een leefbare aarde. Met gezond verstand en menselijke maat.
Al praten we elkaar soms de put in, over het algemeen hebben het goed in Nederland. Maar dat betekent natuurlijk niet dat alles goed gaat, dat iedereen het goed heeft en alles goed blijft. Elke tijd kent nieuwe problemen en uitdagingen. En momenteel zitten we in wat waarschijnlijk toch wel de grootste naoorlogse crisis is.
De pandemie heeft veel schade aangericht niet alleen door het virus maar ook door het gevoerde beleid. We zagen een kabinet dat moeite had om hier proportioneel en in goede dialoog met burgers mee om te gaan. Ook de toeslagenaffaire, de afhandeling van de schade in Groningen en de aanpak van de CO2 problematiek laten zien dat iets niet goed werkt in ons democratisch systeem.
Inhoudelijk staan we voor 3 grote opgaves: (1) hoe versterken we welvaart en welzijn voor iedereen en creëren we een goed vangnet voor mensen die het niet zelfstandig redden, (2) hoe houden we de aarde leefbaar ook voor generaties na ons en (3) hoe zorgen we dat onze vrijheid en veiligheid beschermd worden. Het zijn opgaves met tegenstrijdigheden waarbij we een balans moeten vinden.
Om deze opgaves gebalanceerd, effectief en efficiënt aan te pakken moeten we ons democratisch systeem versterken. Want de betuttelende technocratie en mediacratie die we geleidelijk aan zijn geworden, moet weer een democratie van vrije burgers worden waarin we gezamenlijk betere én beter uitvoerbare besluiten nemen. Besluiten die zoveel mogelijk ruimte laten aan de autonomie en eigen verantwoordelijkheid van burgers. Daarbij mogen we van mening verschillen zonder dat dit hoeft te leiden tot polarisatie en uitsluiting. Bij de uitvoering van besluiten dient de menselijke maat centraal staat.
In dit werkdocument een aanzet tot verandering. Niet links of rechts maar nuchter door het midden. Liberaal én sociaal. Soms radicaal langs de flanken. Optimistisch en realistisch. Houden wat goed is en verbeteren wat beter kan. Durven experimenteren, op zoek naar nieuwe balans en stabiliteit. Bovenal een pleidooi voor meer democratie en menselijke maat.
1. Beeld van de mens
We zijn allemaal uniek en tegelijkertijd lijken we op elkaar, zijn we ‘familie’ van elkaar. We willen vrij zijn om te leven zoals bij ons past. Ons eigen pad volgen. Ons ontwikkelen en verbinden met andere mensen. Onze eigen fouten maken.
Overeenkomsten en verschillen
De één heeft daarbij een vast geloof en een helder beeld van God en de ander gelooft niet of weet het niet precies en/of volgt het eigen geweten. De één wil meer individueel en de ander wil meer samen bouwen aan de toekomst. De één meer ambitieus, de ander meer ontspannen. En ja, de meeste mensen deugen, maar dat wil niet zeggen dat er geen botsingen zijn.
Maatschappelijke spanning
Als je geluk hebt, ben je geboren op een veilige plek en heb je het karakter en de gezondheid om iets van je leven te maken. Ook als dat niet zo is, hebben mensen het potentieel om tegenslagen te overwinnen en het beste uit het leven te halen. De verschillen die bestaan en ontstaan kunnen pijnlijk zijn maar ook boeiend. Te grote verschillen leiden echter tot maatschappelijke spanning. Daarom streven we naar meer gelijke kansen en meer gelijke uitkomsten in een van nature ongelijke wereld.
Liefde en angst
De mens wordt daarbij gedreven door nieuwsgierigheid en liefde maar ook door vaste gewoonten en angst. Te vaste patronen en onrealistische angsten belemmeren ons om ten volle te leven. En als we ons politiek organiseren rond patronen en angst bestaat de kans dat we ook anderen belemmeren om ten volle te leven.
Vrijheid en verantwoordelijkheid
Door iedereen zoveel mogelijk de kans te geven om mee te doen, komen we gezamenlijk verder. Vrijheid en solidariteit ontstaan echter niet vanzelf. De vrijheid van de één raakt de vrijheid van de ander. Geen vrijheid zonder verantwoordelijkheid.
Ongeluk
Ook ongeluk hoort bij het leven. Niet alles is maakbaar. In welke omstandigheid iemand zich ook bevindt ieder mag met menselijke waardigheid worden behandeld.
2. Visie op de rol van de overheid
De overheid voert taken uit die haar op democratische wijze zijn toevertrouwd. Als het goed is dienstbaar, transparant, betrouwbaar en bescheiden. Volgens de algemene beginselen van openbaar bestuur. In moeilijke omstandigheden kun je haar vergelijken met een goede vader of moeder, maar dan wel eentje met zelfstandige, volwassen kinderen.
Eigen verantwoordelijkheid
De volwassen mens is in principe altijd eerst zelf verantwoordelijk voor zijn eigen leven. Niemand kan dat overnemen.
Primaire taken overheid
De primaire taak van de overheid is het beschermen van vrijheid en veiligheid en het bewaken van de rechtsstaat zodat de mens voluit kan leven. Daarnaast ondersteunt zij de economie, motor van onze welvaart. Zij draagt zorg voor goed onderwijs, goede infrastructuur en basisregels voor eerlijk ondernemerschap. Tot slot zorgt zij voor bestaanszekerheid voor iedereen als het gaat om inkomen, goede en betaalbare gezondheidszorg, huisvesting en andere basisvoorzieningen. Maar ook door de bescherming van natuur en cultuurgoed.
Sociaal contract
Het ‘sociale contract’ dat we maken, is de basis voor rust en voorspoed in onze samenleving.
Omvang van de overheid
De overheid speelt een belangrijke rol al moeten we letten op de verhoudingen. Een te grote overheid is niet wenselijk want zij bedreigt de vrijheid en veerkracht van de samenleving. Veel kunnen we beter zelf doen. Een betuttelende overheid is ronduit ongewenst.
De menselijke maat
De menselijke maat is gediend met het vereenvoudigen van wetten, regels en organisatie, voortdurende aandacht voor de werking van wetten in de praktijk en betere communicatie en contact tussen overheid en burger.
Internationale samenwerking
De overheid werkt samen met andere overheden in Europa en in de wereld, maar ook daar moeten we de goede verhoudingen bewaken. De hoogste wet die wij kennen is onze grondwet. Als wij internationale afspraken maken, hoort dat altijd in lijn te zijn met onze grondwet. Internationale bureaucratie dient bestreden te worden.
3. Hoe staan we er in Nederland voor
Het land waar wij in leven en aan bouwen (op de schouders van de generaties voor ons) is welvarend. Een land van vrijheid, democratie, ondernemerschap en zorgzaamheid voor elkaar. Toch geldt dat niet voor alles en iedereen. Onze vrijheid en democratie, welvaart en welzijn, aarde en toekomst vragen voeding en bescherming.
Duurzaamheid
We staan voor een grote opgave om zorgvuldiger met de aarde om te gaan. Door menselijk handelen vervuilen water, lucht en bodem, neemt de biodiversiteit af en verandert het klimaat relatief snel. Kernvraag: hoe worden we circulair en komen we aan energie zonder de aarde uit te putten? En hoe doen we dat op een voor allen redelijke en realistische manier?
Solidariteit
Voor een flink aantal mensen is dit een luxe probleem. Zij zijn bezig met overleven, hebben zorg nodig of zitten in geldzorgen. Soms onvoldoende beschermd tegen de macht van grote bedrijven of overheid.
Welvaart
Terwijl een rijke toplaag steeds rijker wordt is het besteedbare inkomen voor de middenklasse de afgelopen 40 jaar weinig gestegen. Wonen en energie zijn bijna onbetaalbaar geworden.
Eerlijk bijdragen
Grote bedrijven zijn soms zo ‘handig’ dat zij geen belastingen betalen en macht verwerven groter dan menig land. De financiële sector zorgt beter voor zichzelf dan voor ons.
Welvaart versus welzijn
Ook de balans tussen welvaart en welzijn staat in de aandacht. Ieder heeft een eigen keuze, maar is dat echt een vrije keus of zijn we ongemerkt slaaf geworden van een productie- & consumptiemaatschappij. Volgen we werkelijk ons hart?
Polarisatie
Bijna ongemerkt zijn we minder vrij geworden door een cultuur van moraliseren en polariseren. Politiek en media spelen daarbij graag in op angst. Het is goed te streven naar empathie en inclusiviteit maar we moeten oppassen dat teveel in wetten vast te leggen. De overheid is wetgever, handhaver, marktmeester maar geen zedenmeester. Waarden en normen zijn in de eerste plaats een zaak van burgers onderling.
Integratie
De toestroom van mensen de afgelopen 60 jaar met een andere culturele achtergrond geeft ons kleur en kracht maar is qua integratie soms moeilijk. Soms leidt zij tot intolerantie of gedrag dat aanschuurt tegen de grenzen van de wet of daar geheel overheen gaat.
De overheid
Niet alle problemen zijn voor de overheid om op te lossen. Veel kunnen we prima zelf. Inmiddels vormt de overheid meer dan 40% van het bruto nationaal product. Tegelijkertijd neemt de afstand tot burgers toe en blijken technocratie en lobbycratie ernstig te falen. Steeds meer mensen, afhankelijk van de overheid, verliezen hun autonomie en kritische blik. We hebben behoefte aan een sterke (dienstverlenende) overheid maar niet aan een grote (dominante) staat.
4. Wat kunnen we leren van corona
Corona haalt het beste in ons naar boven maar legt tegelijkertijd structurele tekortkomingen bloot.
Het is indrukwekkend om te zien hoe snel we in maart 2020 reageerden. We zagen grote eensgezindheid en een regering die doorpakte. Zaken die anders jaren zouden kunnen duren, gingen nu razendsnel. Thuiswerken bleek verrassend goed te gaan. Inmiddels kunnen we constateren dat, weliswaar door flinke schulden te maken, de economie redelijk is blijven doordraaien. Al geldt dat niet voor veel, meestal kleine ondernemers en ZZP’ers.
Dat geldt ook niet voor ons sociale en maatschappelijke leven. De blik vernauwde zich tot besmettingen, testen en ‘het vaccin’. De media hielpen de angst voeden en kritiek op het coronabeleid werd van de hand gewezen. Aan schadelijke bijwerkingen van het coronabeleid werd weinig aandacht besteed. We gingen elkaar minder ontmoeten. We mochten geen afscheid nemen van stervenden. Het in de open lucht verblijven werd ontmoedigd en een avondklok werd ingevoerd.
Een pijnlijk gebrek aan transparantie en dialoog bleek. Het was alsof we niet meer zelf konden nadenken. Het bredere gezondheidsperspectief en een evenwichtig, verbindend politiek geluid ontbrak. Den Haag was een onneembare ivoren toren geworden.
Het coronabeleid heeft slachtoffers voorkomen maar ook slachtoffers gemaakt. De schade die is veroorzaakt, is mogelijk groter dan de schade die werd voorkomen. Het is onze taak om komende jaren zeer nauwgezet terug te kijken en te evalueren. Niet om ministers en andere ambtsdragers te straffen (ons democratisch systeem heeft hen immers zelf voorgedragen) maar om te leren van deze unieke crisis.
5. Pleidooi voor nieuwe nuchterheid
De politiek, de media en dus wij burgers van Nederland, zouden minder bezig moeten zijn met polarisatie en de waan van de dag. Meer moeten focussen op het rustig en gestructureerd samen bouwen aan de toekomst.
Niemand heeft het patent op de waarheid en de werkelijkheid heeft altijd meerdere kanten. We zouden beter naar elkaar kunnen luisteren. Meer met open hart. Meer aandacht moeten hebben voor feiten. Nieuwsgierig naar wat wetenschappers, deskundigen, mensen met wijsheid of een heel andere mening te zeggen hebben. Zoeken naar kernoorzaken en overeenkomsten in denken. Samen een toekomst schetsen. Vanuit gedeelde waarden maar ook vanuit ieders unieke eigenheid.
Dat geldt voor burgers, voor media, voor actiegroepen, voor de politiek en wellicht ook voor de wetenschap. Burgers: luister beter, denk beter na, gebruik je gezonde verstand. Politici: besteed meer aandacht aan structurele / lange termijn doelen en ben minder bezig met politiek theater. Media zouden in plaats van hun eigen mening te verkopen weer meer feitelijk nieuws moeten brengen, brede analyses en de achterkant van het gelijk. De wetenschap mag zich actiever opstellen in maatschappelijke discussies al is ook een zekere terughoudendheid nodig om harde uitspraken te doen in zachte wetenschappen. En voor strijders voor 1 issue: dank voor uw bevlogenheid, maar wordt niet militant en blijf oog houden voor andere perspectieven.
6. Vrijheid en veiligheid
Vrijheid en veiligheid zijn primaire levensbehoeften van de mens en we hebben geluk dat Nederland behoort tot de meest vrije en veilige landen in de wereld. Maar dat moeten we wel beschermen en versterken.
In Nederland ben je vrij om te doen wat je wilt, zolang je je houdt aan de Nederlandse wet. Die wetten zijn soms erg ingewikkeld en mogen eenvoudiger. De inhoud en het belang van wetten mag beter onder de aandacht worden gebracht. Daarom zou het goed zijn om iedereen die 18 jaar wordt (of tot Nederlander wordt genaturaliseerd) nadrukkelijk te informeren over rechten en plichten en met een feestelijke ceremonieel welkom te heten als volwassen Nederlands burger met stemrecht.
Een fundament van onze vrije, democratische samenleving is de vrijheid van meningsuiting. Deze moet maximaal worden beschermd ook voor hen die zich ‘niet beschaafd’ uitspreken. Woorden doen ertoe maar we horen er geen wetten over te maken. Belediging hoort niet thuis in het wetboek van strafrecht en is nooit een excuus voor geweld. De vrijheid van meningsuiting is een fundamenteel onderdeel van het sociale contract dat we in Nederland met elkaar hebben.
Elke burger moet zich altijd en overal vrij kunnen bewegen in de openbare ruimte. Kleine en grote criminaliteit moet nog beter worden bestreden. Naast de politie op straat zijn landelijke teams nodig bijvoorbeeld om zware criminaliteit uit te bannen. En meer capaciteit in de rechtspraak om sneller recht te kunnen spreken. Handhaving mag echter nooit een verkapte vorm van inkomstenbelasting worden zoals nu vaak wel het geval is. Slachtoffers verdienen meer aandacht.
Daders zijn zelf ook slachtoffer en moeten beter worden voorbereid op terugkomst in de maatschappij. Mensen die crimineel gedrag blijven vertonen of gevaarlijk zijn moeten langer worden vastgehouden. Ouders zijn mede aansprakelijk voor eventueel crimineel gedrag van hun kinderen tot 18 jaar.
Islamitische terreur past niet in ons land en moet zeer stevig worden bestreden.
Als het gaat om immigratie moeten we meer selecteren op de waarde die immigranten kunnen toevoegen aan Nederland en moet hen uitdrukkelijk worden gevraagd om onze grondwet en wetten te respecteren. Tegelijkertijd moeten procedures voor sielzoekers veel sneller. Mensen die zich in de eerste jaren niet houden aan de Nederlandse wet zou de toegang tot het land ontzegd moeten kunnen worden.
Burgers hebben het recht om hun privacy te beschermen en dat betekent dat overheden en bedrijven beperkt informatie over burgers mogen vergaren en niet zonder toestemming mogen delen. Verzamelde informatie dient in principe altijd en onmiddellijk transparant beschikbaar te zijn voor burgers en in principe op verzoek ook weer verwijderd kunnen worden. Het moet eenvoudiger worden voor burgers om grip te houden op de over hen verzamelde informatie.
Fake nieuws is van alle tijden en helaas zijn het soms ook overheden die zich daaraan bezondigen. In een tijd waarin nieuws zich zo snel verspreid, moeten we allemaal leren wie en wat we wel/niet kunnen vertrouwen. Het advies: sluit je niet op in je eigen bubbel. De overheid kan er verder weinig aan doen en bestrijdt fake nieuws het beste door zelf het goede voorbeeld te geven, door zelf betrouwbaar en transparant te zijn. Aan publieke omroepen zou nadrukkelijk de opdracht gegeven moeten worden om meer neutraal en onafhankelijk nieuws te brengen en niet mee te doen aan stemmingmakerij.
Binnen Europa werken we als zelfstandige staten samen binnen de Europese Unie. Daarbij kijken we kritisch naar wat we wel/niet aan de EU willen delegeren in de wetenschap dat hoe verder besluitvorming van ons burgers verwijderd is, hoe groter de kans is dat het misgaat. Het is goed om bepaalde zaken op Europees niveau te regelen, maar het is van het grootste belang om Europese bureaucratie te bestrijden en transparantie te vergroten.
Op het wereldtoneel spreken we vanuit Europa zoveel mogelijk met 1 stem en positioneren we Europa als werelddeel van samenwerkende, zelfstandige staten met ieder een eigen cultuur maar ook met gemeenschappelijke waarden van vrijheid, democratie, solidariteit en behoud van de aarde.
Als het gaat om het oplossen van spanningen in de wereld stellen we ons bescheiden op. We steken niet telkens onze vinger omhoog als dominee die het beter weet. Door zelf het goede te doen, kunnen we anderen wellicht inspireren. Zo doen we eerlijk zaken in het buitenland. Wat volgens onze eigen wet niet mag, mogen wij in principe ook niet toestaan in onze contracten met het buitenland. Dus geen import van kinderarbeid etc.
We moeten beter voorbereid zijn op dreigingen en escalaties en we moeten een eerlijk deel betalen voor onze defensie. Landen die ons bedreigen treffen we met economische sancties. Defensieve interventies in het buitenland worden zoveel mogelijk vermeden. Zij zijn kostbaar en vaak niet productief.
Als we iets kunnen leren van de coronacrisis is het hoe kwetsbaar onze vrijheid is. Nooit meer mogen we toestaan dat een overheid zonder degelijke onderbouwing, zonder fatsoenlijk democratisch overleg zulke vergaande vrijheidsbeperkende maatregelen neemt. Het belang van de grondwet en het beschermen daarvan moet veel meer aandacht krijgen.
Dat neemt niet weg dat we van de overheid verwachten dat zij ons beschermt tegen rampen en oorlogen. De wijze waarop leiding wordt gegeven in tijden van crisis moet worden verbeterd. We moeten daarbij kritisch zijn op wat we wel / niet als crisis definiëren. Als we doorgaan om bij het minste of geringste te spreken van code oranje of rood, creëren we een angstig land en dat is ongewenst.
7. Economie, onderwijs en infrastructuur
Nederland is welvarend. Ook dat wil je behouden en versterken maar wel op een intelligente manier. Want het is de omgekeerde wereld als onze economie ten koste gaat van ons welzijn en onze natuur.
De economie wordt in de eerste plaats gemaakt door ondernemers en werknemers. Maar ook de mensen die onbetaalde zorg verlenen zijn daarbij onmisbaar. De overheid heeft zelf een flink aandeel in de economie en faciliteert regelgeving, onderwijs en infrastructuur.
Hoewel je kritisch moet zijn op de schadelijke bijwerkingen van de economie, blijft economie en groei de motor van onze samenleving. Dankzij de economie kunnen we prettiger wonen, beter eten en meer plezier maken. Dankzij innovaties wordt ons leven beter en kunnen we de aarde beter beschermen. Het is van groot belang om door minder maar betere regels en door eerlijkere marktverhoudingen (tegengaan van monopolies) ondernemen gemakkelijker te maken.
De financiële sector bewijst nog steeds meer oog te hebben voor de eigen portemonnee dan het belang van burgers en bedrijven. Deze ondoorzichtige wereld moet worden aangepakt. Het creëren van geld hoort een zaak van de overheid te zijn.
We zijn een beetje slaaf geworden in een productie- & consumptie maatschappij. Nu mag iedereen daarin eigen keuzes maken, maar het moet gemakkelijker worden om daaraan te ontsnappen. Dat je je leven lang moet betalen voor een huis is dat wel nodig. Mogelijk wordt het leven met een 6-urige werkdag zowel prettiger als effectiever.
Voor de economie is goed onderwijs van groot belang en daarbij doet het er niet toe of je naar het vmbo of de universiteit gaat. Het enige dat telt is dat de keuze bij je past en aansluit op de behoeften van de toekomst. In het middelpunt staat de bevlogen leraar die zijn of haar leerlingen meeneemt. In plaats van nog meer beleid te maken moeten we leraren beter helpen. Tegelijkertijd moet kritisch gekeken worden naar de enorme onderwijsuitgaven. Idee: geef iedereen toegang tot gratis online onderwijs.
Naast onderwijs is ontwikkeling van wetenschap cruciaal. Door meer te investeren in wetenschap creëren we groei voor de toekomst.
Qua infrastructuur moet Nederland voorop blijven lopen. Het verder vergroten van de hoeveelheid asfalt is echter niet zinnig, integendeel. Tegelijkertijd moeten zaken zoals het openbaar vervoer wel kostendekkend zijn. Als het economisch tegenzit, kan de overheid prima extra investeren in infrastructuur.
8. Zorg, wonen, milieu, sport & cultuur
Hoewel wij zelf verantwoordelijk zijn voor ons eigen welvaren en welzijn, zorgt de overheid dat er een basis is voor iedereen.
Als land zijn we voldoende welvarend om tenminste te overwegen en te experimenteren om mensen vanaf 18 jaar een basisinkomen (75% minimumloon) te bieden. Dit onder de strikte voorwaarde dat de staat daarvoor niets terug verwacht maar wel de mogelijkheid biedt om als ‘tegenprestatie’ een zinvolle functie uit te voeren. Introductie van een basisinkomen dient elke andere vorm van financiële ondersteuning overbodig te maken zodat we verlost worden van veel bureaucratisch gedoe.
De overheid moet daarnaast zorgen voor goede, eenvoudige, betaalbare en kostendekkende huurwoningen: volkshuisvesting. Dit draagt ook bij aan meer betaalbare koopwoningen. We moeten doorgaan om het bezit van een eigen woning te stimuleren. Idee: onderzoek mogelijkheden voor meer flexibele tiny koopwoningen.
De grootste uitdaging is de transitie rond natuur en energie. Innovatie is nodig maar ook realiteitszin. Geen oude schoenen weggooien voordat je nieuwe hebt. De vervuiler moet steeds meer het eerlijke deel gaan betalen om het vuil op te ruimen (dus ook de luchtvaart), maar de energietransitie moet ook betaalbaar blijven. Er mag daarnaast meer ruimte komen om te genieten van onze mooie natuur. Waar vind je overdag nog een stille plek en waar vind je s’nachts nog een donkere plek?
De gezondheidszorg moet fundamenteel veranderen om betaalbaar te blijven. De welvaartsziekten moeten worden aangepakt. Dus stimuleren van een gezonde leefstijl en het fors verminderen van medicijnkosten. Ook de gezondheidsbureaucratie moet worden aangepakt. Idee: maak gezondheidszorg gratis behalve het bezoek aan de huisarts. Door specialisatie binnen ziekenhuizen kunnen kosten omlaag. Verzekeraars zijn dan mogelijk niet meer nodig en ook hiermee kunnen we onnodig bureaucratie verder afbreken.
Voor mensen die niet voor zichzelf kunnen zorgen moet er altijd een plek om te wonen, te eten en zorg te ontvangen. Mensen met schulden worden niet dieper in de schulden gebracht door commerciële incassobureaus. Ouderen wonen zo lang mogelijk thuis en er is betere ondersteuning nodig voor mantelzorgers.
Sport, cultuur en behoud erfgoed worden gestimuleerd met elk 1% van de rijksbegroting. Nederland kan mooier door meer aandacht voor ruimtelijke ordening en schoonheid van gebouwen en bebouwing. Maak rijksmusea (s’avonds) gratis toegankelijk voor elke Nederlander.
9. Democratie, bestuur & belastingen
De overheid staat nog steeds ver van de burger af. Bovendien maakt zij zaken onnodig ingewikkeld en duur en is zij zelf soms geen betrouwbare partner.
De politieke bubbels moeten worden opengeprikt. Er moet geëxperimenteerd worden met nieuwe democratische processen zoals de gekozen burgemeester. Burgers moeten uitgenodigd worden om mee te denken, te doen en te beslissen (lokaal, regionaal en landelijk). De tweede kamer moet als wetgevende macht los van de andere machten functioneren en omgekeerd moet de rechterlijke macht niet een wetgevende macht worden. In de uitvoerende macht meer ministers met wijsheid, kracht en verstand van zaken. De grote invloed van lobbyisten moet kritisch worden bekeken.
Het bestuur en de organisatie van de overheid kan en moet eenvoudiger. De Nederlandse publieke sector is een onoverzichtelijke kluwen van organen. Een grootschalige toets op toegevoegde waarde, effectiviteit en efficiency is nodig. Leg het accent minder op beleid en meer op uitvoering. Met meer zelfsturende teams die samenwerken met burgers en bedrijven zoals dat ook lokaal al gebeurt.
Onze wetten zijn zo ingewikkeld geworden dat we er van zijn vervreemd. Dat ze ook niet meer goed handhaafbaar zijn. Het zou goed zijn om die wetten flink te vereenvoudigen en vanaf nu voor elke regel tekst die we toevoegen er 2 te verwijderen.
Er is veel meer transparante communicatie nodig over lange termijn doelstellingen, kosten en baten, behaalde resultaten in vergelijking met eerdere jaren en leerpunten. Wellicht moeten we in maart van elk jaar als tegenhanger van Prinsjesdag een ‘Prinsesjesdag’ organiseren waarbij we terugkijken op het afgelopen jaar.
Het belastingstelsel is veel te complex. Dat moet simpeler en eerlijker op basis van: ‘de gebruiker/vervuiler betaalt’ en ‘de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten’. Een oerwoud aan regelingen geleidelijk af te schaffen en wat overblijft is een stelsel van inkomstenbelasting en BTW (voor schadelijke producten een hoger BTW en omgekeerd). Vermogensgroei/baten belasten als inkomen. Belastingontduiking aanpakken.
Door wetten en organisaties eenvoudiger, slimmer en realistischer in te richten kunnen de overheidskosten omlaag. Belastingverlaging is mogelijk voor iedereen, met uitzondering van de top 0,1% inkomens.
Tot slot, zou elke burger en elk bedrijf een persoonlijk aanspreekpunt moeten krijgen die helpt bij ingewikkelde situaties. Dat zal niet meteen alle bureaucratische problemen oplossen, maar zal daar wel in bijdragen en helpt de afstand met burgers overbruggen.
10. De beweging die nodig is
Alles bij elkaar is naar mijn mening een stevige renovatie van ons democratische systeem nodig. We have to build back better! Maar anders dan het World Economic Forum voor ogen heeft. De hoofdlijnen:
1. Wij moeten onze democratie, die een betuttelende technocratie is geworden, ombouwen naar een echte burgerdemocratie.
2. Een democratie die radicaal transparant is.
3. In plaats van onze energie te besteden aan de waan van de dag gaan we veel meer samen, toekomst gericht werken.
4. Complexe wetten en organisaties veroorzaken veel ellende en gaan we daarom versimpelen.
5. In de uitvoering zetten we de menselijke maat centraal. En leggen we de macht om zaken te veranderen zo lokaal mogelijk.
6. Om dit voor elkaar te krijgen kiezen we een ander type leider, meer democratisch en dienstbaar.
Leiders die bereid zijn om te luisteren naar iedereen. Mensen met een scherpe, onafhankelijke geest en een visie voor de toekomst. Mensen met ervaring, met principes en gevoel voor menselijke maat. Leiders die rustig, stevig en weloverwogen voorwaarts gaan.
————————————————
Bram Voncken
Januari 2022
In mijn werk als begeleider van veranderingen in de publieke sector probeer ik met brede blik te kijken naar de complexe werkelijkheid en help ik organisaties om doelgericht en praktisch voorwaarts te gaan. Mijn ideeën over hoe we als land voorwaarts kunnen gaan zijn groen en rijp door elkaar. Bij nieuwe inzichten pas ik de tekst aan. Vragen/opmerkingen zijn van harte welkom. Stuur een bericht of bel me op 06-2158 6281.
© 2021 VIMC